کد مطلب:36106 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اعتقادات

علت بلاها و مصائب چيست؟

سنّت امتحان و آزمايش بندگان، يكي از سنّتهاي رائج و متداول الهي است كه همه انسانها به نوعي در معرض آن قرار ميگيرند. خداوند به صرف پذيرش دين توسّط مردم آنها را رها نميكند، بلكه به انواع بلايا مبتلا مينمايد: آيا مردم گمان كردند همين كه بگويند ايمان آورديم به حال خود رها ميشوند و آزمايش نخواهد شد؟! اما كساني را كه پيش از آنان بودند آزموديم (و اينها را نيز امتحان ميكنيم). بايد علم خدا درباره كساني كه راست ميگويند و كساني كه دروغ ميگويند تحقق يابد.(1)

اين آيه صريحاً دلالت ميكند كه امتحان و آزمودن سنّت الهي است و اين سنّت عمومي است و در مورد تمام انسانها به وقوع پيوسته است.

شكل آزمايش به فراخور زمان مختلف بوده است. گروهي به وسيله مال و ثروت، برخي توسّط دشمنان بي رحم، يا انواع بلايا آزموده ميشوند. براي امتحانها فلسفههاي گوناگوني ذكر شده است كه به برخي اشاره ميكنيم.

فلسفه امتحانهاي الهي:

آزمايش داراي فوائد و حكمتهاي فراواني است، اما كشف حقيقت و پي بردن به امور پنهاني از طريق آزمايش در مورد خدا بي معنا است، زيرا بر همه چيز آگاه است، بدون نياز به امتحان. حال به برخي فوائد بلايا اشاره ميكنيم:

1- بلا و امتحان موجب بيداري است. كسي كه در معرض آزمون قرار مي گيرد، بر غفلتها، آلودگيها، انحرافها و سرابها آگاهي مي يابد.(2)

رنج گنج آمد كه رحمتها در اوست

مغز تازه شد چون بخراشيد پوست(3)

2- آزمون الهي آدمي را به ياد خداوند مي اندازد.(4)

وقت محنت گشتهاي اللَّه گو

چون كه محنت رفت، گويي راه كو

اين از آن آمد كه حق را بي گمان

هر كه بشناسد بُوَد دايم بر آن(5)

3- رفع تكبر و غرور از انسان: انساني كه در معرض سختيها و بلاها قرار مي گيرد، به ضعف خود آگاه شده و دجار تكبّر و غرور نمي شود.

اميرالمؤمنين (ع) فرمود: خداوند انسانها را با مجاهدتهاي پرمشقّت مي آزمايد و بر سر راهشان ناملايمات قرار مي دهد تا تكبّر و خودبيني از دل آنان بيرون رود و فروتني و تواضع بر جانشان حاكم شود، آن گاه درهاي فضل خويش را روي بندگانش مي گشايد و به سادگي ابزار عفو و بخشش را در اختيارشان مي گذارد.(6)

4- امتحان براي انسانها روشن مي سازد كه چه كساني مخلص هستند. آدمي چه مقدار نيت خالص دارد.(7) تا زماني كه هيچ ابتلا و آزمايشي نيست، همه ادعاي دينداري مي نمايند، چرا كه تظاهر امري آسان است. هر كس كه تظاهر به عقيدهاي را براي رسيدن به منافع خويش، مناسب يابد، به آن اقدام مي نمايد اما هر زمان كه آزمايشي به ميان آيد و سختيها و مشكلات بر افراد فرود آيد، فقط دينداران واقعي و مؤمنان خالص طاقت آورده و خلوصشان آشكار مي گردد.

اي خوش آن روز كه محك تجربه آيد به ميان

تا سيه روي شود هر كه در او غش باشد

5- شكوفايي استعدادهاي انساني: انسانها به گونهاي آفريده شدهاند كه در نتيجه سعي و تلاش، استعدادهاي دروني آنها شكوفا شده و به مراحل بالاي كمالات انساني دست يابند. سختيها و بلاها و به طور كلّي امتحانهاي الهي، بر سعي و تلاش و مجاهده انسانها در زندگي افزوده و موجب شكوفايي استعدادهاي دروني آنها مي شود. بسان گوهر نابي چون طلا كه وقتي با ناخالصي مخلوط گردد، تنها راه جدا سازي آن، قرار گرفتن در معرض آتش است كه هر گونه ناخالصي جدا شود.(8)

اولياي خدا اگر چه ناخالصي در وجودشان نيست اما سختيها مقامات معنوي آنها را افزايش ميدهد. اينان به اختيار خويش، هر گونه بلا و سختي را به جان ميخرند. خداوند دوست دارد كه اولياي خويش را به انواع بلايا مبتلا نمايد تا گوهر وجودشان آبديدهتر شود و به واسطه صبر و تسليم در مقابل رضاي خداوند و... بر كمالات معنوي آنها افزوده شود تا به بالاترين مقام و مرتبه قرب الهي نائل شوند.

در برخي روايات وارد شده است كه بيشترين بلا بر اولياي الهي وارد شده است.

هر كه در اين بزم مقرّبتر است

جام بلا بيشترش ميدهند

6- كفاره گناهان: گاهي مواقع خداوند بندگان مؤمن خويش را به بلايا و سختيهاي مبتلا مينمايد تا كفاره گناهان گذشته آنان باشد. در حديثي وارد شده است كه در وقت مرگ، جان دادن برخي مؤمنان، سخت است، زيرا هدف اين است كه مؤمن، پاك در درگاه خداوند حاضر شود.

پي نوشتها:

1. عنكبوت (28) آيه 2 و 3.

2. ميزان الحكمه، ج 1، ص 49.

3. مثنوي معنوي، 32612.

4. اعراف (7) آيه 130؛ توبه (9) آيه 126.

5. مثنوي، 11403.

6. نهج البلاغه، خ 192، با استفاده از تفسير موضوعي، آيت اللَّه جوادي، ج 15، ص 133.

7. آل عمران (3) آيه 154.

8. برگرفته از برنامه نرمافزاري پرسمان.